(Cadn.com.vn) - Lôi cuốn và đam mê, ấm áp và thông thái, tác giả và nhà thơ người Mỹ gốc Phi Maya Angelou, người vừa qua đời ở tuổi 86 hôm 29-5, là hình mẫu và nhà hoạt động đã đấu tranh vì người da đen ở Mỹ.
Bà Angelou, sinh năm 1928, là con gái của y tá Vivian Baxter Johnson, và người gác cổng kiêm đầu bếp hải quân Bailey Johnson.
Cha mẹ bà sớm ly hôn và mẹ bà không thể nuôi nổi hai con nhỏ nên đã gửi Angelou và em trai Bailey Junior cho bà ngoại ở vùng Tem, bang Arkansas. 10 năm lớn lên ở một trong những vùng nghèo nhất của nước Mỹ, trải qua thời kỳ phân biệt chủng tộc và thành kiến, nhưng bà Angelou không cảm thấy bị thiệt thòi. Bà coi đó là trải nghiệm đáng quý giúp viết nên cuốn tự truyện đầu tiên xuất bản năm 1970: "Tôi biết vì sao chim trong lồng lại hót".
Sự nghiệp phi thường
Tuy nhiên, hồi 7 tuổi, trong một chuyến đi đến St Louis, bà bị bạn trai của mẹ hãm hiếp. Khi bà nói với gia đình những gì đã xảy ra, người đàn ông bị sát hại - có lẽ là dưới bàn tay các cậu của bà.
5 năm sau đó bà không nói gì. "Khi tôi nghe nói ông ấy bị giết, tôi nghĩ rằng chính giọng nói của tôi giết chết ông ấy và vì vậy, tôi quyết định im lặng", bà Angelou kể lúc còn sống. Dù câm lặng, bà vẫn đam mê đọc sách và cuối cùng đã nói chuyện trở lại một lần nữa nhờ một người bạn của bà ngoại, người nhận ra niềm đam mê của Angelou đối với thơ văn.
Bà Angelou nhớ lại lời người phụ nữ đó đã nói: "Cháu sẽ không bao giờ yêu thơ cho đến khi cháu thực sự cảm thấy nó đi qua lưỡi, qua răng, và đôi môi". Ở tuổi 16, bà Angelou sinh con sau tình yêu với một chàng trai. Nhưng khó khăn khiến bà làm đủ việc, trong đó có vũ công, phục vụ bàn, gái điếm và ma cô. Rồi bà trở thành một nữ diễn viên và ca sĩ, xuất hiện trên sân khấu Broadway.
Năm 1961, bà làm việc cho Hội nghị Lãnh đạo miền Nam của Martin Luther King. Sau thời gian đưa con trai đến Ghana, nơi bà gặp gỡ nhà hoạt động da màu Malcolm X, bà về Mỹ vào năm 1965 với Malcolm X. Tuy nhiên, ông này bị giết chết ngay sau đó. Một vài năm sau, Martin Luther King cũng bị ám sát.
 |
| Bà Maya Angelou nhận Huân chương Tự do của Tổng thống Obama hồi năm 2010. Ảnh: BBC |
Nhà văn da màu nổi tiếng nhất nước Mỹ
Trong khoảng thời gian này, một người bạn của bà, nhà văn James Baldwin, thuyết phục bà viết tập tự truyện đầu tiên. Quyển tự truyện bán chạy nhất và được tái bản 6 lần sau đó.
Bà bắt đầu xuất bản các tập thơ, viết kịch bản phim điện ảnh, viết và diễn bộ phim truyền hình 10 tập về di sản người Mỹ gốc Phi. Trong những năm 1980, bà trở thành giáo sư tại Đại học Wake Forest ở Bắc Carolina - một trường đại học uy tín dành cho người da trắng. Giờ đây, có lẽ bà là nữ nhà văn da đen nổi tiếng nhất thế giới và một trong những phụ nữ da đen nổi tiếng nhất của Mỹ.
Năm 2010, đích thân Tổng thống Barack Obama trao Huân chương Tự do, Huân chương Công dân danh dự hạng Nhất của Mỹ, cho bà Angelou.
An Bình
(Theo BBC)