Thấy gì từ cúng xóm?

Cúng xóm cuối năm và cúng xóm đầu năm ngày càng phát triển, đã trở thành việc thường xuyên ở các tổ dân phố trên địa bàn Đà Nẵng. Qua thực tế cho thấy, việc cúng xóm đầu năm, cuối năm có nhiều cái được, nhưng cũng có những cái chưa được.

Cúng xóm thắt chặt thêm quan hệ cộng đồng

Dễ thấy nhất là cúng xóm cuối năm thắt chặt thêm quan hệ cộng đồng, làm tăng thêm tình làng nghĩa xóm. Hễ bàn đến việc cúng xóm cuối năm là ai cũng đồng tình hưởng ứng. Dù ở cùng xóm, nhưng nhiều người quanh năm tất bật công việc mưu sinh, không có điều kiện ngồi với nhau trao đổi tâm sự, đến dịp cúng xóm cuối năm mới gặp nhau, chuyện trò để hiểu nhau và thân nhau hơn.

Đến ngày cúng xóm cuối năm, chị em trong tổ xúm xít lo việc mua sắm, nấu nướng, còn nam giới lo dựng rạp, khiêng vác, sửa soạn bàn ghế. Những cụ già chỉnh tề khăn đóng áo dài, sắp xếp bàn cúng. Một ông cụ cao niên, am tường nghi lễ, đảm nhiệm làm chánh tế. Các nam trung niên, thanh niên cẩn trọng sắp đặt cỗ bàn và nhận làm những vai phụ tế… Sau phần lễ, đến phần hội, hầu như mọi người dân trong tổ đều hào hứng tham gia, vừa ăn, vừa trò chuyện, vừa văn nghệ hết sức vui vẻ. Nhiều tổ trưởng chu đáo còn kiểm tra xem có thiếu ai, nhất là người già yếu, ốm đau, tàn tật và dành khẩu phần mang đến nhà từng người vắng mặt. Dịp này thật sự là một ngày hội đông vui, thân mật, bà con, hàng xóm được ngồi ăn uống, tâm tình với nhau, nhờ đó mà hiểu rõ gia cảnh của nhau và động viên, hỗ trợ nhau nhiều hơn, làm cho các gia đình trong xóm gắn bó nhau hơn.   

Bên cạnh đó, cúng xóm cuối năm cũng có những hạn chế cần chấn chỉnh. Cụ thể như mở âm thanh quá lớn, ảnh hưởng việc học tập của học sinh, sức khỏe của người già; sa đà chén chú chén anh, rượu/bia vào lời ra, khích bác nhau, kéo dài quá lâu, quá khuya, rải đồ cúng và đốt vàng mã nhiều gây ô nhiễm môi trường là những vấn đề cần khắc phục trong việc cúng xóm cuối năm…

Nên hay không nên cúng xóm đầu năm?

Những năm gần đây, nhiều tổ dân phố còn tổ chức cúng xóm đầu năm, thường tiến hành từ mồng 5 đến mồng 10 tháng Giêng. Cỗ bàn cúng xóm đầu năm ít hơn cúng xóm cuối năm, nhưng lễ nghi cũng không thua kém. Cũng chánh tế, phụ tế. Cũng hương đèn, vàng mã, những lời cầu khấn. Cũng kéo dài nhiều giờ, trước cúng sau ăn…

 Song, nhiều người không đồng tình việc cúng xóm đầu năm, bởi vừa trải qua những ngày vui đón xuân mới, đã gặp nhau, chúc Tết, mừng xuân đủ cả rồi và trong lễ cúng xóm cuối năm cũng đã đủ mọi nghi lễ rồi, hà tất phải bày thêm cúng xóm đầu năm? Hơn nữa, qua Tết rồi, ai nấy đều phải lo trở lại công việc của mình, tâm trạng đâu mà ngồi nhâm nhi, trò chuyện! Trao đổi với chúng tôi, nhiều người cho rằng, sau cả tuần lễ gặp gỡ, vui xuân, hàn huyên tâm sự rồi, qua Tết người lớn đi làm lại, học sinh đi học lại, những người đi làm xa về quê đón Tết cũng lo trở lại nơi làm việc…, không can cớ gì phải bàn soạn cúng xóm đầu năm!

Cùng với đó, bày thêm lễ cúng xóm đầu năm tất nhiên phải huy động nhân dân trong tổ đóng góp. Có những hộ khó khăn, lo góp tiền cúng xóm cuối năm và lo cái Tết cho gia đình đã "bở hơi tai"; vừa qua Tết, chưa làm gì ra tiền, lại phải lo góp tiền cúng xóm đầu năm là điều quá sức đối với họ. Chính vì thế, cúng xóm đầu năm gây bất đồng cho nhiều người. Bà L.T.D ở P. An Hải Tây (Q. Sơn Trà) bức xúc nói: Cầu khấn những điều tốt đẹp đâu không thấy, nhưng thấy đành rành là cúng xóm đầu năm gây tốn kém, làm cho nhiều người kêu ca, oán trách! Còn bà Trương Thị Cẩn (P.  Hòa Thuận Đông, Q. Hải Châu) nhấn mạnh: Cúng xóm đầu năm gây lãng phí thời gian và tiền bạc, chứ chẳng có ý nghĩa gì!

Theo tìm hiểu của chúng tôi, nếu cúng xóm cuối năm thu hút đông đảo nhân dân trong tổ, thì cúng xóm đầu năm chỉ có một số người nhàn công rỗi việc tham gia; trong ngày cúng xóm cuối năm, sau phần lễ là đến phần hội rất sôi nổi, hào hứng; còn cúng xóm đầu năm, sau khi ăn uống xong là rủ nhau chơi bài ăn tiền, hằm hè sát phạt, đã sai quy định của Nhà nước, lại còn ảnh hưởng ANTT và cuộc sống cộng đồng… 

 Như vậy, cúng xóm cuối năm đem lại nhiều tốt đẹp, là việc nên duy trì, phát triển, chỉ cần chú ý chỉnh âm thanh vừa phải, hạn chế đốt vàng mã, không sa đà nhậu nhẹt. Trong khi đó, cúng xóm đầu năm gây nhiều hệ lụy, nhiều người không tán thành và không nên tổ chức.

Song Văn Minh